از مفاهیم مهمی که این روزها در بین دوچرخه سواران و حتی دیگر ورزشکاران مثل دوندگان رایج است مفاهیمی مثل پاور یا توان یا پاور بر وزن میباشد . اگرچه تمام ماجرا و ابعاد یک رقابت معطوف به پاور یا توان نیست اما نمیتوان منکر شد بخش مهمی از آن است. برخی اوقات شناخت نیاز متناسب با نوع رقابت وکار بر روی آن نیاز سرنوشت ساز است و بایستی شناخت صحیحی از آن پیدا نمود. در این مقاله به توضیح برخی از این مفاهیم میپردازیم.
تعریف ساده پاور یا به فارسی توان چیست ؟
پاور : مهمترین کلمه ای که هر روز بین دوچرخه سواران شنیده میشود . خیلی ساده و روان حاصل ضرب نیرو در سرعت میشود توان بر واحد وات یا کار بر ثانیه .
در دوچرخه سواری همان نیرویی که به رکاب وارد میکنیم به عنوان Force بر واحد نیوتون و سرعت چرخش رکاب بر واحد متر بر ثانیه ، همان Speed شناخته میشود . البته جزئیات محاسبه پاور بدلیل ماهیت چرخشی بودن کار کمی پیچیده تر است اما به همین مقدار بسنده میکنیم.
Power = Force × Speed
پاور مطلق و نسبی : (Absolute and relative Power )
در علم ورزش دو مفهوم اصلی وجود دارد بنام قدرت مطلق و قدرت نسبی . قدرت مطلق بیشترین نیرویی است که میتوان در برابر مقاومتی اعمال نمود بدون در نظر گرفتن وزن فرد . و قدرت نسبی بیشترین نیرو اعمال شده نسبت به وزن بدن است . البته قدرت و توان دو مفهموم متفاوت هستند اما در دوچرخه سواری هم چنین مفاهیمی وجود دارد . مقدار توانی که دوچرخه سوار به نسبت وزن اعمال میکند را توان بر وزن و مقدار توانی که دوچرخه سوار بدون احتساب وزن اعمال میکند را توان مطلق میگوییم.
برای مثال دو دوچرخه سوار داریم : دوچرخه سوار A با وزن 70 کیلوگرم که پاور مطلق آستانه 300 وات دارد و دوچرخه سوار B با وزن 60 کیلوگرم که پاور مطلق آستانه 270 وات دارد . با تقسیم پاور آنها بر وزنشان پاور نسبی بدست میآید . در این صورت پاور نسبی دوچرخه سوار A میشود 4/28 و دوچرخه سوار B میشود 4/5 .
به صورت کلی اگر در حین رکاب زدن شیب زمین از صفر بیشتر شود فاکتور مقاومت جاذبه به مواردی که بر حرکت دوچرخه اثر میگذارند اضافه میگردد. به معنای دیگر مادامی که شیب صفر باشد , جاذبه جزو مواردی نخواهد بود که مقاومت حرکتی ایجاد نماید. این مقاومت با افزایش شیب تصاعدی بیشتر میگردد . یعنی 1 درصد اول با 1 درصد دوم برابر نخواهد بود . پس در مسیرهایی که شیب دار هستند مقدار توان ورزشکار بر وزنش وارد محاسبه میشود و هرقدر این مقدار بیشتر باشد سرعت بیشتر میشود . به عبارتی مفهوم (پاور بر وزن) در مسیرهای شیبدار حائز اهمیت و ارزش هستند . این اهمیت با افزایش شیب بیشتر میشود .
پس بدون در نظر گرفتن استراتژی مسابقه دوچرخه سوار A و B ، در مسیر بدون شیب دوچرخه سوار A و در مسیر با شیب دوچرخه سوار B عملکرد بهتری خواهند داشت . همچنین با افزایش شیب عملکرد دوچرخه سوار B تصاعدی بهتر خواهد شد .برای مثال و درک بیشتر اگر شیب متوسط مسیر نیم درصد باشد اهمیت پاور بر وزن بسیار کمتر از زمانی است که شیب مسیر 5 درصد باشد . در عوض اهمیت داشتن (پاور مطلق بالا) در مسیر بدون شیب یا با حداقل شیب بسیار بیشتر از داشتن پاور بر وزن است. اگر دو ورزشکار با پاور بر وزن یکسانی داشته باشیم ورزشکاری عملکرد بهتر در مسیر بدون شیب خواهد داشت که پاور مطلق بالاتری دارد . البته گفتنی است این بهتر بودن عملکرد تا اندازه ای خواهد بود و مثلا قرار نیست ورزشکار 100 کیلویی با پاور بر وزن 3 وات از ورزشکار 60 کیلویی با پاور بر وزن 5/4 در حتی مسیر بدون شیب عملکرد بهتری داشته باشد .
بعلاوه مواردی که گفته شد فاکتور مهم دیگری نیز در این بین وجود دارد . و آن (پاور بر CDA) است . CDA به معنای مقدار کشش آئرودینامیک دوچرخه سوار یا اصطکاک با هوا است . عموما دوچرخه سواران با عدد پاور مطلق بالاتر ، از حجم بیشتر عضلانی یا چربی برخوردارند پس میزان کشش آنها با هوا نیز بیشتر است . این نکته میتواند کمی از خاصیت پاور مطلق بالای این افراد در مسیر بدون شیب بکاهد . در عوض دوچرخه سواران لاغر اندام که از عرض شانه کوچکتر و لگن باریکتر برخوردارند اصطکاک کمتری دارند .
بنابراین اگر بدنبال نتیجه در رشته مورد نظر خود میباشید بایستی متناسب با نوع نیازتان وزن بدن را افزایش یا کاهش بدهید. الزاما تمام دوچرخه سواران نباید 60 کیلو باشند .
بایستی توجه داشت مفهوم پاور بر وزن فقط یک نسبت ساده بین توان و وزن نیست . جنبه ای که بررسی شد جنبه عملیاتی این مفهوم بود . هرقدر این مقدار بالاتر باشد به معنای توانایی بالاتر در میزان دریافت و مصرف اکسیژن است . به معنای کارآمدتر بودن میتوکندریهای عضلانی است. و در نهایت به معنای بهتر بودن از نظر آمادگی بدنی است .
